100 Δις. Ευρώ επενδύει η EU για πιο «δίκαιο, υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων»
Στις 19.05.20, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) δημοσίευσε τη Στρατηγική «Farm to Fork» (FFS), ένα σχέδιο που στοχεύει να προωθήσει τη μετάβαση – σε ολόκληρη την Ευρώπη – προς μια διατροφή με βάση τα φυτά. Η στρατηγική αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Νέας Συμφωνίας, η οποία θα διαθέσει 100 δισεκατομμύρια ευρώ από το 2021 έως το 2027 σε μια προσπάθεια να καταστήσει την ΕΕ ουδέτερη ως προς τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050. Το FFS προτείνει να χρησιμοποιηθούν 10 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά τα κεφάλαια για έρευνα σε βιώσιμες πηγές τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων, εν μέρει, υποκατάστατων κρέατος και άλλων φυτικών πρωτεϊνών.
Η γεωργία ευθύνεται για το 10,3% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ και σχεδόν το 70% αυτών προέρχονται από τον τομέα εκτροφής ζώων (Πηγή). Σημειωτέον τα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνουν εκπομπές CO2 από τη χρήση γης και την αλλαγή της χρήσης γης.
Επιπλέον, το 68% της συνολικής γεωργικής γης χρησιμοποιείται για παραγωγή ζωοτροφών. Συγκεκριμένα χρησιμοποιούνται 391 εκατομμύρια στρέμματα δημητριακών και ελαιούχων σπόρων και 707 εκατομμύρια στρέμματα λιβαδιών σε 1,6 δισεκατομμύρια στρέμματα γεωργικής γης (EU27, Eurostat, 2019).
Το νέο σχέδιο
Βιώσιμη κτηνοτροφία
Το νέο σχέδιο στοχεύει στη διερεύνηση πιο πράσινων μορφών γεωργίας, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης περισσότερων φυτικών πρωτεϊνών, σε μια προσπάθεια να καταστεί ουδέτερη ως προς τις εκπομπές άνθρακα έως το 2050.
Για να συμβάλει στη μείωση των περιβαλλοντικών και κλιματικών επιπτώσεων της ζωικής παραγωγής, να αποφευχθεί η διαρροή άνθρακα μέσω των εισαγωγών και να υποστηριχθεί η συνεχιζόμενη μετάβαση προς μια πιο βιώσιμη κτηνοτροφία, η Επιτροπή θα διευκολύνει τη διάθεση στην αγορά βιώσιμων και καινοτόμων πρόσθετων ζωοτροφών. Θα εξετάσει τους κανόνες της ΕΕ για τη μείωση της εξάρτησης από κρίσιμες πρώτες ύλες ζωοτροφών (π.χ. σόγια που καλλιεργείται σε αποψιλωμένη γη), ενισχύοντας τις φυτικές πρωτεΐνες που καλλιεργούνται στην ΕΕ, καθώς και εναλλακτικά υλικά ζωοτροφών όπως έντομα, αποθέματα θαλάσσιων ζωοτροφών (π.χ. φύκια) και υποπροϊόντα από τη βιο-οικονομία (π.χ. απόβλητα ψαριών).
Επιπλέον, η Επιτροπή προβαίνει σε επανεξέταση του προγράμματος προώθησης της ΕΕ για τα γεωργικά προϊόντα, με σκοπό την ενίσχυση της συμβολής της στη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση, και σύμφωνα με τις εξελισσόμενες διατροφές (χορτοφαγία και βιγκανισμός).
Αντιμικροβιακή αντοχή
Η αντιμικροβιακή αντοχή (AMR) που συνδέεται με την υπερβολική και ακατάλληλη χρήση αντιμικροβιακών στην υγειονομική περίθαλψη ζώων και ανθρώπων οδηγεί σε περίπου 33.000 θανάτους ανθρώπων στην ΕΕ / ΕΟΧ κάθε χρόνο (Πηγή), και σε σημαντικό κόστος υγειονομικής περίθαλψης.
Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα αναλάβει δράση για τη μείωση των συνολικών πωλήσεων αντιμικροβιακών στην ΕΕ για ζώα εκτροφής και υδατοκαλλιέργεια κατά 50% έως το 2030. Οι νέοι κανονισμοί για τα κτηνιατρικά φάρμακα και τις φαρμακευτικές ζωοτροφές προβλέπουν ένα ευρύ φάσμα μέτρων για την επίτευξη αυτού του στόχου και την προώθηση της υγείας.
Καλή διαβίωση των ζώων
Η καλή διαβίωση των ζώων βελτιώνει την υγεία των ζώων και την ποιότητα των τροφίμων, μειώνει την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή και μπορεί να συμβάλει στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Είναι επίσης σαφές ότι οι πολίτες το θέλουν αυτό. Η Επιτροπή θα αναθεωρήσει τη νομοθεσία για την καλή διαβίωση των ζώων, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών ζώων και της σφαγής ζώων, για να την ευθυγραμμίσει με τα τελευταία επιστημονικά στοιχεία, να διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της, να διευκολύνει την επιβολή της και τελικά να εξασφαλίσει υψηλότερο επίπεδο καλής μεταχείρισης των ζώων. Τα στρατηγικά σχέδια και οι νέες κατευθυντήριες γραμμές της ΕΕ για την υδατοκαλλιέργεια θα υποστηρίξουν αυτήν τη διαδικασία.
Βιωσιμότητα
Η κλιματική αλλαγή φέρνει νέες απειλές για την υγεία των φυτών. Η πρόκληση της βιωσιμότητας απαιτεί μέτρα για την καλύτερη προστασία των φυτών από αναδυόμενα παράσιτα και ασθένειες, καθώς και για καινοτομία. Νέες καινοτόμες τεχνικές, συμπεριλαμβανομένης της βιοτεχνολογίας και της ανάπτυξης προϊόντων με βάση τα βιολογικά προϊόντα, μπορεί να διαδραματίσουν ρόλο στην αύξηση της βιωσιμότητας, υπό την προϋπόθεση ότι είναι ασφαλείς για τους καταναλωτές και το περιβάλλον, προσφέροντας ταυτόχρονα οφέλη για την κοινωνία στο σύνολό της.
Μπορούν επίσης να επιταχύνουν τη διαδικασία μείωσης της εξάρτησης από τα φυτοφάρμακα. Ανταποκρινόμενη στο αίτημα των κρατών μελών, η Επιτροπή διεξάγει μια μελέτη η οποία θα εξετάσει τις δυνατότητες των νέων γονιδιωματικών τεχνικών για τη βελτίωση της βιωσιμότητας, κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού τροφίμων.
Τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων βασίζονται επίσης στην ασφάλεια και την ποικιλομορφία των σπόρων. Οι αγρότες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε μια σειρά ποιοτικών σπόρων για φυτικές ποικιλίες προσαρμοσμένες στις πιέσεις της κλιματικής αλλαγής. Η Επιτροπή θα λάβει μέτρα για τη διευκόλυνση της καταχώρισης ποικιλιών σπόρων, συμπεριλαμβανομένης της βιολογικής καλλιέργειας, και για να εξασφαλίσει ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά για παραδοσιακές και τοπικά προσαρμοσμένες ποικιλίες.
Βιολογικά τρόφιμα
Η αγορά βιολογικών τροφίμων πρόκειται να συνεχίσει να αναπτύσσεται και η βιολογική γεωργία πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω. Έχει θετικό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα, δημιουργεί θέσεις εργασίας και προσελκύει νέους αγρότες. Οι καταναλωτές αναγνωρίζουν την αξία των βιολογικών προϊόντων . Το νομικό πλαίσιο υποστηρίζει τη μετάβαση σε αυτόν τον τύπο γεωργίας, αλλά πρέπει να γίνουν περισσότερα, και παρόμοιες αλλαγές πρέπει να γίνουν στους ωκεανούς και στα εσωτερικά ύδατα. Εκτός από τα μέτρα της ΚΓΠ – όπως τα οικολογικά συστήματα, οι επενδύσεις και οι συμβουλευτικές υπηρεσίες – και τα μέτρα της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η Επιτροπή θα υποβάλει σχέδιο δράσης για τη βιολογική γεωργία.
Αυτό θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να τονώσουν τόσο την προσφορά όσο και τη ζήτηση για βιολογικά προϊόντα. Θα διασφαλίσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και θα ενισχύσει τη ζήτηση μέσω εκστρατειών προώθησης και πράσινων δημόσιων συμβάσεων. Αυτή η προσέγγιση θα συμβάλει στην επίτευξη του στόχου, τουλάχιστον του 25% των γεωργικών γαιών της ΕΕ, στο πλαίσιο της βιολογικής γεωργίας έως το 2030 και της σημαντικής αύξησης της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας.
Που στερεί η FFS στρατηγική
H FFS δεν εκπονεί σχέδιο για τη μείωση του αριθμού των ζώων που περιορίζονται στις εκμεταλλεύσεις ούτε θέτει όριο στις επιδοτήσεις της κοινής γεωργικής πολιτικής (ΚΓΠ) που λαμβάνουν οι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις. Επομένως, αν και είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για το περιβάλλον, είναι λυπηρό το γεγονός ότι η ΕΕ συνεχίζει να αντιμετωπίζει τα ζώα σαν αντικείμενα – και όχι σαν υποκείμενα όπως τους αξίζει – και να βασίζεται εξ ολοκλήρου σε ένα μοντέλο παραγωγής μεγάλου όγκου και χαμηλών τιμών που στηρίζεται συνήθως από κρατικές επιδοτήσεις.
Εάν θέλουμε να σώσουμε τον πλανήτη, θα πρέπει να σταματήσουμε το συντομότερο δυνατόν να παράγουμε «κρέας» και γαλακτοκομικά προϊόντα. Επίσης είναι αναγκαίο να υποστηρίξουμε κυρίως τους αγρότες να μεταβούν σε νέες καλλιέργειες και μοντέλα παραγωγής, για να καλύψουν τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για plant-based τρόφιμα. Τέλος, επιβάλλεται να διακόψουμε τις κρατικές χορηγήσεις στην κτηνοτροφία και στην καλλιέργεια ζωοτροφών γιατί τότε μόνο θα μπορέσουμε να έχουμε «δίκαιο, υγιεινό και φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα τροφίμων», όπως θεωρητικά επιδιώκει η «Στρατηγική Farm to Fork» (από την Φάρμα στο Πιρούνι).
